อรรถกถาเสขสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในเสขสูตรที่ 3.
บทว่า เสโข แปลว่า ผู้ยังต้องศึกษา. ถามว่า ย่อมศึกษาอะไร.
ตอบว่า ย่อมศึกษาสิกขา 3. บทว่า เสขาย ความว่า เกิดขึ้นแล้ว
พร้อมด้วยผล 3 และมรรค 4. ชื่อว่า เสขะ เพราะอรรถว่า เขายังต้อง
ศึกษากิจของตน เหตุยังมีกิจไม่สำเร็จแล.
จบอรรถกถาเสขสูตรที่ 3

4. ปฐมอุปปาทสูตร

ธรรม 8 มีเพราะการปรากฏแห่งพระตถาคต

[52] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 8 ประการนี้
อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ที่ยังไม่เกิดย่อมเกิดขึ้น ไม่เกิดขึ้น
นอกจากความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ธรรม 8 ประการ
เป็นไฉน คือ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ธรรม 8 ประการนี้แล อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ที่ยังไม่เกิด
ย่อมเกิดขึ้น ไม่เกิดขึ้นนอกจากความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมา-
สัมพุทธเจ้า.
จบปฐมอุปปาทสูตรที่ 4

5. ทุติยอุปปาทสูตร

ธรรม 8 มีเพราะพระวินัยของพระสุคต

[53] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 8 ประการนี้
อันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ที่ยังไม่เกิดย่อมเกิดขึ้น ไม่เกิดขึ้น
นอกจากวินัยของพระสุคต ธรรม 8 ประการเป็นไฉน คือ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ
สัมมาสมาธิ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 8 ประการนี้แล อันบุคคลเจริญแล้ว
กระทำให้มากแล้ว ที่ยังไม่เกิดย่อมเกิดขึ้น ไม่เกิดขึ้นนอกจากวินัยของ
พระสุคต.
จบทุติยอุปปาทสูตรที่ 5

6. ปฐมปริสุทธสูตร

ธรรม 8 ย่อมเกิดเพราะความปรากฏแห่งพระตถาคต

[54] สาวัตถีนิทาน. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 8 ประการนี้
บริสุทธิ์ผุดผ่อง ไม่มีกิเลสเครื่องยั่วยวน ปราศจากอุปกิเลส ที่ยังไม่เกิดย่อม
เกิดขึ้น ไม่เกิดขึ้นนอกจากความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธ-
เจ้า ธรรม 8 ประการเป็นไฉน คือ สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย ธรรม 8 ประการนี้แล บริสุทธิ์ผุดผ่อง ไม่มีกิเลสเครื่องยั่วยวน
ปราศจากอุปกิเลสที่ยังไม่เกิดย่อมเกิดขึ้น ไม่เกิดขึ้นนอกจากความปรากฏ
แห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า.
จบปฐมปริสุทธสูตรที่ 6